عناصر سازنده اخلاق
در این روز استاد به سومین عنصر سازنده در اخلاق پرداختند و از محاسبه نفس به عنوان عنصر سوم نام بردند.
درس اخلاق26/01/93محاسبه نفس
الأربعاء, 16 جمادى الثانیة, 1435
08:44 ب.ظ
امام حسن عسگری : یوم الدین یوم الحساب
حال آیا کل دین محاسبه است یا نه؟الله عالم
ما تا به حال در مورد عناصر سازنده اخلاق صحبت کردیم و به این مجموعه ها پرداختیم؛
- روزی حلال
- تفکر
- محاسبه نفس
قَالَ: وَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع: (یَوْمِ الدِّینِ)[1] هُوَ یَوْمُ الْحِسَابِ.
وَ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص یَقُولُ: أَ لَا أُخْبِرُکُمْ بِأَکْیَسِ[2] الْکَیِّسِینَ وَ أَحْمَقِ الْحَمْقَى قَالُوا: بَلَى یَا رَسُولَ اللَّهِ.
قَالَ: أَکْیَسُ الْکَیِّسِینَ مَنْ حَاسَبَ نَفْسَهُ، وَ عَمِلَ لِمَا بَعْدَ الْمَوْتِ، وَ إِنَّ أَحْمَقَ الْحَمْقَى مَنِ اتَّبَعَ نَفْسُهُ هَوَاهَا، وَ تَمَنَّى عَلَى اللَّهِ تَعَالَى الْأَمَانِیَّ.
فَقَالَ الرَّجُلُ: یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ وَ کَیْفَ یُحَاسِبُ الرَّجُلُ نَفْسَهُ قَالَ: إِذَا أَصْبَحَ ثُمَّ أَمْسَى رَجَعَ إِلَى نَفْسِهِ- فَقَالَ: یَا نَفْسِ[3] إِنَّ هَذَا یَوْمٌ مَضَى عَلَیْکِ (یه برگ از دفتر عمر کنده شده) لَا یَعُودُ إِلَیْکِ أَبَداً، وَ اللَّهُ تَعَالَى یَسْأَلُکِ عَنْهُ فِیمَا أَفْنَیْتِیهِ- فَمَا الَّذِی عَمِلْتِ فِیهِ أَ ذَکَرْتِ اللَّهَ أَمْ حَمِدْتِیهِ أَ قَضَیْتِ حَوَائِجَ[4] مُؤْمِنٍ أَ نَفَّسْتِ عَنْهُ کُرْبَةً أَ حَفِظْتِیهِ بِظَهْرِ الْغَیْبِ فِی أَهْلِهِ وَ وُلْدِهِ أَ حَفِظْتِیهِ بَعْدَ الْمَوْتِ فِی مُخَلَّفِیهِ أَ کَفَفْتِ عَنْ غِیبَةِ أَخٍ مُؤْمِنٍ بِفَضْلِ جَاهِکِ (آبرو) أَ أَعَنْتِ مُسْلِماً مَا الَّذِی صَنَعْتِ فِیهِ فَیَذْکُرُ مَا کَانَ مِنْهُ.
______________________________
(1). عنه تأویل الآیات: 1- 25 ح 4 و البحار 92- 250 ضمن ح 48 و ج 8- 44 ح 44.
(2). «مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ قال) أ.
(3). أی أعقل.
(4). «فیقول یا نفسی» أ.
(5). «حقّ» أخ، التّأویل و البحار.
التفسیر المنسوب إلى الإمام الحسن العسکری علیه السلام، ص: 39
فَإِنْ ذَکَرَ أَنَّهُ جَرَى مِنْهُ خَیْرٌ، حَمِدَ اللَّهَ تَعَالَى، وَ کَبَّرَهُ عَلَى تَوْفِیقِهِ، وَ إِنْ ذَکَرَ مَعْصِیَةً (العیاذ بالله با سرمایه امام زمان و وجوهات امام زمان معصیت کند) أَوْ تَقْصِیراً، اسْتَغْفَرَ اللَّهَ تَعَالَى، وَ عَزَمَ عَلَى تَرْکِ مُعَاوَدَتِهِ، وَ مَحَا ذَلِکَ عَنْ نَفْسِهِ بِتَجْدِیدِ الصَّلَاةِ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ، وَ عَرَضَ بَیْعَةَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیٍّ ع عَلَى نَفْسِهِ(با خود عهد امامت را تجدید کند و بگوید هنوز پای ولایت ایستاده ایم) ، وَ قَبُولَهُ لَهَا، وَ إِعَادَةَ لَعْنِ أَعْدَائِهِ وَ شَانِئِیهِ وَ دَافِعِیهِ عَنْ حَقِّهِ[5].
فَإِذَا فَعَلَ ذَلِکَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: لَسْتُ أُنَاقِشُکَ فِی شَیْءٍ مِنَ الذُّنُوبِ- مَعَ مُوَالاتِکَ أَوْلِیَائِی، وَ مُعَادَاتِکَ أَعْدَائِی[6].
این حدیث بعض مسائل دیگر مثل حق الله و حق الناس را نفی نمی کند که باید جبران کند
استاد این حدیث را از کنز الدقائق مضهدی نقل میکند که از مفصل ترین تفاسیر روایی است.
دیگر با این روایت توضیح بیشتر لغو است سیره علماء وقت گذاشتن برای این کار است که خود را وزن می کردند.
کاشف الغطاء می گفت اگر تمام کتاب را از من بگیرند من از ابتدا تا انتها با مدارک می نویسم و شیخ اعظم او را بعض الاساطین لقب می دهد شاید چون مبلغ بوده به او این لقب را می داده به هر حال ایشان به خود در وقت سحر خطاب می کرد که آبت الله تو اول جعیفر بودی و همین طور رشد کردی (تا الله هاعلماء)در نهایت می گوید فراموش نکن همان جعیفر سابقی.علامه جعفری می گفت دارم تنظیم باد می کنم.ببینید در چه موقعیتی هستید و می توانید جواب بدهید همه در آخر روز حساب کتاب دارند آیا انسان حساب کتاب نمی حواهد.
